ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΚΑΝΑ

Αθήνα, 31.10.11

Δύο μήνες μετά την έναρξη της «επανάστασης στην αντιμετώπιση της εξάρτησης»:   Πρώτα συμπεράσματα

Στο «θαυμαστό νέο κόσμο» του Huxley, ένα σημαντικό στήριγμα του καθεστώτος είναι η ουσιαστική καταστροφή της δυνατότητας επικοινωνίας: οι λέξεις παραμένουν ίδιες- ωστόσο, έχουν χάσει πια το νόημά τους. Και σιγά σιγά, οι πολίτες ξεχνούν το αρχικό νόημα των λέξεων – εκτός από κάποιους «ιδιόρρυθμους» που επιμένουν να θυμούνται… Στον εξίσου θαυμαστό «νέο κόσμο» της Ελλάδας της Τρόικας,  οι λέξεις χάνουν το νόημά τους – για παράδειγμα η καταστροφή της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων βαφτίζεται «εξυγίανση», «πορεία προς τα εμπρός» και «υπεύθυνη στάση» και κυρίως «σωτηρία της χώρας».

Στο ίδιο μήκος κύματος, προφανώς, κινείται και ο Υπουργός Υγείας- ο Υπουργός που, αφού διέλυσε το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, καταστρέφει με επιμονή το δημόσιο σύστημα Υγείας- πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο (ή, κατά τα λεγόμενά του, το «αναπτύσσει»). Σιγά μην άφηνε την ψυχική υγεία…

Όταν το καλοκαίρι είχε διακηρυχθεί η «επανάσταση» στα προγράμματα υποκαταστάτων από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, οι εργαζόμενοι στον ΟΚΑΝΑ είχαμε εκφράσει την έντονη ανησυχία μας. Μια ανησυχία που προέκυπτε τόσο από τις δηλώσεις όσο και από τις διαφαινόμενες προθέσεις των «κρατούντων», ειδωμένες στο φως της επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας. Εξάλλου, τι να περιμένει κανείς από μια πολιτική που βαφτίζει τους εξαρτημένους συνανθρώπους μας «πρόβλημα», τις δομές αντιμετώπισης της εξάρτησης «εστία όχλησης και αναστάτωσης» για τις γειτονιές, τους εργαζόμενους «συντεχνίες» και τα διεθνή πρωτόκολλα «εξτρεμισμούς»;  Δυο μήνες μετά την έναρξη της «ανάπτυξης», μιλά η πραγματικότητα:

Ι. Τι έχει γίνει ως τώρα στην Αττική:

Οι ολοκληρωμένες δομές που λειτουργούσαν στο κέντρο του Πειραιά έκλεισαν στις 30.09 (όπως είχε δεσμευτεί ο κος Λοβέρδος, ο οποίος το «γιόρτασε» συγκινημένος, με τη συντροφιά του δημάρχου Πειραιά, στο γραφείο γνωστού εφοπλιστή). Η Β’ Μονάδα της Αθήνας, που λειτουργούσε στην Καποδιστρίου, κλείνει σήμερα, ενώ μέσα στις επόμενες ημέρες θα κλείσει και η Α’ Μονάδα, που λειτουργεί στα Εξάρχεια.

Από τις 16 Σεπτέμβρη ως σήμερα, σταδιακά, έχουν τεθεί σε λειτουργία 14 νέες μονάδες : 3 στο κέντρο της Αθήνας, 2 στη Μεσογείων, 1 στη Νέα Ιωνία,1 στην  Κηφισιά, 2 σε Βριλήσσια – Μελίσσια, 2 στο κέντρο του Πειραιά, 1 στη Νίκαια, 1 στο Θριάσειο και 1 στη Βούλα.

Εξαιρετικά; Καθόλου…

Οι νέες μονάδες αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων –στα οποία, προφανώς, δεν συμπεριλαμβάνουμε τα προβλήματα λειτουργίας που οφείλονται στην εσπευσμένη δημιουργία τους (όπως το ότι οι περισσότερες μέχρι σήμερα δεν έχουν τηλέφωνο, ή τις ελλείψεις σε υλικά κοκ) :

ü  Όλες είναι υποστελεχωμένες, ιδιαίτερα όσον αφορά το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.

ü  Πολλές απ’ αυτές λειτουργούν σε χώρους ακατάλληλους (πάρα πολύ μικρούς, στερούμενους φυσικού φωτισμού ή/και εξαερισμού, με κατασκευαστικά προβλήματα).

ü  Δε φαίνεται να έχει προηγηθεί καμιά μελέτη αναγκών του πληθυσμού (είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως μεγαλύτερη ανάγκη για προγράμματα υποκατάστασης έχουν τα Βόρεια Προάστεια απ’ ότι η Δυτική Αθήνα…).

ü  Η επιμονή του Υπουργού να εξαφανίσει τις «μονάδες-πρόβλημα» από το κέντρο του Πειραιά, είχε σαν «παράπλευρο αποτέλεσμα» την εκτόνωση της οργής των κατοίκων της Νίκαιας πάνω στους  ασθενείς και στους εργαζόμενους που μεταφέρθηκαν στο Κρατικό της Νίκαιας.

ΙΙ. Ποια είναι τα αποτελέσματα, έως σήμερα:

a. Για τη ζωή των εξαρτημένων που περιμένουν την εισαγωγή τους στα προγράμματα

Η συντριπτική πλειοψηφία παραμένει στη «λίστα της ντροπής». Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει, αφού το κλείσιμο των 4 μονάδων σημαίνει ουσιαστικά κατάργηση 1600 θεραπευτικών θέσεων και μετακίνηση ισάριθμων θεραπευόμενων στις νέες δομές; Πώς θα απορροφηθούν αυτοί οι άνθρωποι, όταν οι θέσεις στις νέες δομές, λόγω του ανεπαρκούς αριθμητικά προσωπικού και των ακατάλληλων χώρων είναι λίγες; Μέχρι σήμερα, έχουν εισαχθεί στην υποκατάσταση 150 νέοι ασθενείς – και οι αισιόδοξες εκτιμήσεις είναι πως, στις υπάρχουσες δομές, μπορούν να εισαχθούν ακόμη 350. Με άλλα λόγια παρόλη τη διάλυση ήδη λειτουργούντων μονάδων η απορρόφηση της λίστας δεν έγινε – και, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα γίνει.

b. Για τη ζωή των εξαρτημένων που βρίσκονται ήδη στα προγράμματα

Αν για τους εξαρτημένους που βρίσκονται στη λίστα το «επαναστατικό» σχέδιο είναι ακόμη μια κοροϊδία από τη μεριά της Πολιτείας για τους ήδη θεραπευόμενους σημαίνει ουσιαστική διάλυση του πλαισίου μέσα στο οποίο είχαν ως σήμερα οριοθετήσει τις ζωές τους. Το  κλίμα  αβεβαιότητας των τελευταίων μηνών αντικατέστησε η επίγνωση της πραγματικότητας: Θεραπευτικές σχέσεις εμπιστοσύνης που είχαν οικοδομηθεί με κόπο χρόνων εξαφανίστηκαν με «διατάγματα» που εκδόθηκαν εν μια νυκτί. Σχεδόν όλοι «έχασαν» τους θεραπευτές τους. Η κανονικότητα της ζωής τους διακόπηκε, μια που η χωροταξική τοποθέτηση των δομών είναι εξαιρετικά σημαντική για την προσβασιμότητά τους σε ανθρώπους κατά τεκμήριο φτωχούς, χωρίς δικό τους μεταφορικό μέσο, ή εργαζόμενους στο κέντρο της πόλης, εργάτες κοκ  Οι ακατάλληλοι χώροι στους οποίους στεγάζονται οι περισσότερες νέες μονάδες αποτελούν κίνδυνο λόγω της εύκολης διασποράς μολυσματικών ασθενειών, πολύ πιο έντονο για ανθρώπους με ήδη επιβαρυμένη σωματική υγεία. Η έλλειψη προετοιμασίας και πληροφόρησης, δε, εξέθεσε ανεπίτρεπτα τους ασθενείς του Πειραιά βορά στα φοβικά αντανακλαστικά μερίδας πολιτών της κοινωνίας της Νίκαιας. 

Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι, παρά τη συνεχή προσπάθεια των εργαζομένων να διατηρήσουν την «τάξη» και την «κανονικότητα», από τον Ιούλιο και μετά παρατηρούμε την απορρύθμιση της θεραπευτικής πορείας πολλών ασθενών, την αριθμητικά μεγάλη αύξηση των αυτοκτονιών καθώς και των περιστατικών βίας μεταξύ θεραπευόμενων.

c. Για την ποιότητα των θεραπευτικών προγραμμάτων

Προφανώς, οι εργαζόμενοι του ΟΚΑΝΑ δίνουν καθημερινά μάχη για να διατηρήσουν υψηλή την ποιότητα των προγραμμάτων. Ωστόσο, η μάχη αυτή αποδεικνύεται άνιση. Ενδεικτικά αναφέρουμε: παντού το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είναι ανεπαρκές για να καλύψει τις απαιτούμενες βάρδιες (είναι χαρακτηριστικό ότι στις νέες δομές ο ιατρός δεν επιτρέπεται να αρρωστήσει ή να πάρει οποιαδήποτε άδεια διότι δεν υπάρχει αντικαταστάτης). Στις περισσότερες μονάδες δεν προβλέπεται  παθολόγος τη στιγμή που η χρόνια ηπατίτιδα C αφορά το 80% των εξαρτημένων και η λοίμωξη από τον ιό του AIDS παρουσιάζει ιλιγγιώδη αύξηση τον τελευταίο χρόνο. Δεν προβλέπεται ούτε καν ο ελάχιστος χώρος για να γίνει μια  παθολογική εξέταση ή ένα εμβόλιο (έμμεσος τρόπος για να περικοπούν εκτός των άλλων και οι δράσεις πρόληψης που πραγματοποιούνταν όλα αυτά τα χρόνια στα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ;). Αλλού δεν υπάρχει η στοιχειώδης ηχομόνωση, απαραίτητη προϋπόθεση για μια συζήτηση με ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό. Δεν πληρούνται οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την ασφάλεια του προσωπικού που πραγματοποιεί  τις αναλύσεις ούρων και την διανομή του υποκατάστατου (η έλλειψη χώρων και εξαερισμού σημαίνει συνεχή θόρυβο, δυσοσμία και πονοκεφάλους για το προσωπικό).

Είναι σαφές σε όποιον θέλει να δει την πραγματικότητα και δεν ζει στο παράλληλο σύμπαν του υπουργού και της διοίκησης του ΟΚΑΝΑ ότι η έλλειψη προσωπικού και κατάλληλων  χώρων σύντομα θα οδηγήσουν στην εμφάνιση προβλημάτων υγιεινής και ασφάλειας στους ασθενείς, τους εργαζόμενους αλλά και στην κοινωνία ολόκληρη. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο βασικός σκοπός των προγραμμάτων υποκατάστασης, η μείωση της βλάβης, δεν είναι δυνατόν να υπηρετηθεί παρά μόνο πλημμελώς και για αυτό δεν θα φταίνε οι εργαζόμενοι αλλά όσοι σχεδίασαν και όσοι ανέχθηκαν αυτό τον σχεδιασμό.

d. Για το κέντρο του Πειραιά

Συνέβη το προφανές: Μικρή μερίδα των κατοίκων του Πειραιά, ανακάλυψε αυτό που όλοι οι υπόλοιποι (συμπεριλαμβανομένων των συμπολιτών μας που ζουν στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας ) ξέρουν: πως για την παραβατικότητα, για τα μαγαζιά που κλείνουν και για το φόβο που ξαπλώνεται στους δρόμους, δε φταίνε οι –όποιες!- θεραπευτικές δομές αλλά η οικονομική κρίση και η φτώχεια. Έτσι, τίποτα δεν άλλαξε στην περιοχή από όπου έφυγαν οι μονάδες του ΟΚΑΝΑ, όπως δεν είχε αλλάξει στη Σοφοκλέους μετά την απομάκρυνση της Δ’ Μονάδας.

e. Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: Προς τι, λοιπόν, ολ’ αυτά; Ποιος επωφελείται; Μα, ο Υπουργός Υγείας. Ο οποίος πέτυχε, με μια μόνο κίνηση

• Την εξυπηρέτηση του επικοινωνιακού του προφίλ («συνέπεια», «ανθρώπινο πρόσωπο της εξουσίας» και «κοινωνική ευαισθησία»)
• Την εξυπηρέτηση των μικροπολιτικών συμφερόντων διαφόρων τοπικών «παραγόντων»
• Την επαπειλούμενη διάλυση του δημόσιου συστήματος παροχής υποκαταστάτων, ώστε να μείνει ανοιχτό το πεδίο στα ιδιωτικά συμφέροντα
• Και, όλα αυτά, με ελάχιστο οικονομικό κόστος! (αν και η καταστροφή θεραπευτικών θέσεων για την ικανοποίηση καπρίτσιων ή ρατσιστικών αντανακλαστικών μάλλον για κατασπατάληση δημοσίου χρήματος μοιάζει παρά για οικονομία…)

Η διοίκηση του ΟΚΑΝΑ και οι διοικητές των Υγειονομικών Περιφερειών, έχοντας ως μπούσουλα την εξυπηρέτηση του κυβερνητικού έργου και όχι το συμφέρον των ασθενών και της κοινωνίας, «βοήθησαν» το έργο του υπουργού: λίγο «τσοντάρανε» τα νοσοκομεία στο προσωπικό και στα αναλώσιμα, οι υποδομές δημιουργούνται «όπου χωράνε», με χρήματα από το «περίφημο» δάνειο που είχε πάρει το ΚΕΕΛΠΝΟ, οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται αλλά ποιος τους ακούει; Εξάλλου «ας πρόσεχαν!  Δεν τους φτάνει που έχουν δουλειά;» - Όσο για τους ασθενείς… Προφανώς αυτοί, για το Υπουργείο είναι ούτως ή άλλως «καμένα χαρτιά»… Όπως και οι ψυχικά ασθενείς, οι οποίοι μένουν στο δρόμο μετά το κλείσιμο των δομών που τους εξυπηρετούσαν, όπως οι υπόλοιποι εξαρτημένοι, αυτοί των «στεγνών» προγραμμάτων, τα οποία επίσης απειλούνται με λουκέτο.

Και το κόστος στις ζωές των ανθρώπων; Και το κόστος που συνιστά για τον πολιτισμό μιας κοινωνίας η ανήθικη  χρησιμοποίηση ταλαιπωρημένων και αποκλεισμένων ανθρώπων για προσωπικά οφέλη;

Σαν εργαζόμενοι στο χώρο της εξάρτησης και σαν πολίτες, δεν μπορούμε να το ανεχθούμε!  Προφανώς θα συνεχίσουμε να κάνουμε τη δουλειά μας, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Μέρος της δουλειάς μας, όμως, είναι και η υπεράσπιση των προγραμμάτων μας και των ασθενών μας – όπως και η τήρηση της επιστημονικής δεοντολογίας. Μέρος της δουλειάς μας είναι και το να δίνουμε στους θεραπευόμενούς μας καθημερινά το παράδειγμα μιας στάσης ζωής με συνέπεια και αξιοπρέπεια.  

Απαιτούμε από την πολιτεία:

1. Την ενίσχυση της Μονάδας Άμεσης Πρόσβασης που λειτουργεί από χρόνια στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και τη δημιουργία νέων δομών, τόσο άμεσης πρόσβασης όσο και υποκατάστασης στο κέντρο της Αθήνας, του Πειραιά αλλά και της Θεσσαλονίκης – εκεί, δηλαδή, όπου συγκεντρώνονται οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη αυτές τις υπηρεσίες. Τα κτίρια ιδιοκτησίας του ΟΚΑΝΑ θα πρέπει άμεσα να ξαναχρησιμοποιηθούν γι’ αυτούς τους σκοπούς και να μην εγκαταλειφθούν στο όνομα μιας «επανάστασης», η οποία μεθοδικά οδηγεί στην καταστροφή μονάδων που ήδη λειτουργούν.
2. Να προηγηθεί της δημιουργίας επιπλέον δομών προσεκτικός σχεδιασμός, με διερεύνηση αναγκών των εξαρτημένων και των τοπικών κοινωνιών. Να υπάρξει επικοινωνία και πληροφόρηση των κατοίκων ώστε να αποφευχθούν τα προβλήματα που ήδη υπήρξαν αλλού.
3. Για τις δομές που ήδη λειτουργούν, άμεση ενίσχυση της λειτουργίας τους με προσλήψεις τουλάχιστον ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε πρώτη φάση, καθώς και βελτίωση των υποδομών. Όπου δεν υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης, μετεγκατάσταση.
4. Να εκπονηθεί ΑΜΕΣΑ στρατηγική για την αντιμετώπιση της πανδημίας της χρόνιας ηπατίτιδας και της ιλιγγιώδους αύξησης των μολύνσεων από τον ιό AIDS.
5. Να στηριχθεί και να ενισχυθεί η λειτουργία των προγραμμάτων πρόληψης και κοινωνικής επανένταξης, όπως και των  θεραπευτικών προγραμμάτων κάθε τύπου, ώστε η πολιτεία να παρέχει αυτό που οφείλει τόσο στους εξαρτημένους (ολοκληρωμένη αντιμετώπιση), όσο και στους εργαζόμενους (αξιοπρεπείς συνθήκες δουλειάς ).
6. Να διασφαλισθεί ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας όλων των προγραμμάτων αντιμετώπισης της εξάρτησης.